Bức tranh toàn cầu: Từ cam kết ESG tự nguyện đến bắt buộc
Câu chuyện ESG toàn cầu đang được định hình bởi sự phân hóa rõ rệt giữa các khu vực:
- Liên minh châu Âu (EU) dẫn đầu với CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) và CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) — hai quy định bắt buộc khiến hàng chục nghìn doanh nghiệp phải công bố dữ liệu ESG minh bạch, có kiểm chứng độc lập.
- Hoa Kỳ có bức tranh phân mảnh hơn, khi các quy định ESG chưa được thống nhất giữa các bang, tạo ra sự bất định cho doanh nghiệp.
- Khu vực châu Á – Thái Bình Dương (Nhật Bản, Singapore, Úc, Việt Nam, Ấn Độ) đang dần áp dụng các khung chuẩn quốc tế như GRI, ISSB, nhưng có mức độ triển khai khác nhau tùy ưu tiên quốc gia.
- Châu Phi và Mỹ Latinh đang tăng tốc dưới áp lực của nhà đầu tư và thương mại quốc tế, nhưng việc thực thi vẫn còn không đồng đều.
Xu hướng toàn cầu hiện nay không còn là giai đoạn cam kết tự nguyện, mà là kỷ nguyên công bố bắt buộc. Các cơ quan quản lý ngày càng mạnh tay với hành vi greenwashing, yêu cầu doanh nghiệp cung cấp bằng chứng định lượng và kiểm toán độc lập. Điều này khiến báo cáo ESG trở thành nghĩa vụ pháp lý và chiến lược cạnh tranh của mọi doanh nghiệp, đặc biệt trong chuỗi cung ứng quốc tế.
Nỗ lực ESG của Việt Nam: Từ tham vọng đến hành động
Sau cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại COP26, Việt Nam đã ban hành hàng loạt chính sách chuyển từ tham vọng sang thực thi, gồm:
- NDC 2.0 (Đóng góp quốc gia tự quyết định cập nhật),
- Kế hoạch Thích ứng Biến đổi Khí hậu Quốc gia (2024),
- Thí điểm thị trường carbon nội địa,
- Chính sách khuyến khích năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn.
Theo Ngân hàng Thế giới, các chính sách hiện tại có thể giúp giảm phát thải khoảng 55% so với kịch bản cơ sở, nhưng vẫn thấp hơn mục tiêu 43,5% đến năm 2030 theo NDC. Việt Nam đang xây dựng NDC 3.0 (2026–2035) để thu hẹp khoảng cách này.
Thực trạng và nhu cầu báo cáo ESG tại Việt Nam
Theo khảo sát Vietnam ESG Readiness Report 2025:
- 89% doanh nghiệp Việt Nam đã hoặc đang có kế hoạch cam kết ESG trong 2–4 năm tới (tăng từ 80% năm 2022).
- 61% doanh nghiệp đã có chiến lược ESG chính thức, nhưng chỉ 44% thực sự triển khai hành động cụ thể.
- 70% doanh nghiệp xem tuân thủ pháp lý là động lực chính cho ESG, tiếp theo là áp lực từ nhà đầu tư (40%) và yêu cầu lãnh đạo cấp cao (39%).
- Tuy nhiên, chỉ 25% doanh nghiệp coi “khả năng tiếp cận tài chính” là động lực hàng đầu — cho thấy cơ hội vốn xanh vẫn chưa được khai thác đúng mức.
Bên cạnh đó:
- Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) dẫn đầu (71%) nhờ yêu cầu từ tập đoàn mẹ và chuỗi cung ứng toàn cầu.
- Doanh nghiệp niêm yết (57%) bắt kịp nhanh chóng dưới tác động của quy định mới từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC).
- Doanh nghiệp tư nhân/gia đình (27%) vẫn tụt hậu đáng kể, chủ yếu do hạn chế nguồn lực và thiếu hướng dẫn kỹ thuật.
Bức tranh ESG tại Việt Nam cho thấy chuyển dịch rõ ràng từ “cam kết” sang “hành động”, nhưng vẫn tồn tại khoảng cách lớn giữa chiến lược và thực thi.
Để thu hẹp khoảng cách này, các doanh nghiệp cần:
- Xây dựng năng lực dữ liệu ESG đáng tin cậy (đo lường, giám sát, báo cáo theo chuẩn quốc tế).
- Chuẩn bị cho quy định bắt buộc về công bố ESG đối với công ty niêm yết trên 100 tỷ đồng.
- Tận dụng cơ hội tài chính xanh, vốn đầu tư bền vững, và ưu đãi thuế khi tích hợp ESG vào chiến lược dài hạn.
Bộ Tài chính Việt Nam đã phối hợp với các tổ chức quốc tế phát hành “Sổ tay hướng dẫn báo cáo ESG cho SMEs”, giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa từng bước đáp ứng yêu cầu minh bạch và tiếp cận vốn xanh.
Nguồn vốn đầu tư dành cho doanh nghiệp SME làm ESG
Các tổ chức tài chính và quỹ đầu tư đang ưu tiên vốn cho doanh nghiệp có chiến lược ESG rõ ràng.
Một số điểm nổi bật:
- Tín dụng xanh và tài chính bền vững đang mở rộng, giúp doanh nghiệp SME có thể tiếp cận nguồn vốn lãi suất ưu đãi cho các dự án giảm phát thải, năng lượng sạch, hoặc tái cấu trúc quy trình.
- Theo nghiên cứu “Green Finance and Firm Performance in Vietnamese Enterprises”, đầu tư ESG tăng hiệu suất tài chính và đổi mới sản phẩm rõ rệt.
- Dù vậy, chỉ khoảng 25% SMEs hiện có kế hoạch ESG cụ thể – tạo cơ hội lớn cho các doanh nghiệp tiên phong dẫn đầu xu hướng.
👉 Với dịch vụ Tư vấn chiến lược ESG của TCI, chúng tôi giúp doanh nghiệp:
- Xây dựng chiến lược ESG toàn diện theo chuẩn quốc tế;
- Thiết lập hồ sơ đủ điều kiện tiếp cận nguồn vốn xanh;
- Thiết kế hệ thống đo lường & báo cáo minh bạch, gia tăng niềm tin nhà đầu tư.
Cơ sở pháp lý và yêu cầu công bố ESG tại Việt Nam
- Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC) đã yêu cầu doanh nghiệp niêm yết quy mô vốn >100 tỷ VNĐ phải công bố thông tin ESG trong báo cáo thường niên.
- Các quy định hướng dẫn chi tiết về quản trị công ty, tiêu thụ năng lượng, phát thải và tuân thủ môi trường đang được triển khai mạnh.
- Từ năm 2025 trở đi, báo cáo phát triển bền vững được kỳ vọng trở thành bắt buộc đối với tất cả công ty niêm yết, theo lộ trình của Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
Những ngành nào nên bắt đầu với ESG?
ESG không còn chỉ dành cho các tập đoàn lớn hay nhà đầu tư quốc tế. Tại Việt Nam, ngày càng nhiều doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhận ra rằng việc tích hợp ESG là một bước đi chiến lược để thích ứng với bối cảnh mới - nơi các tiêu chuẩn bền vững là yếu tố thiết yếu cho năng lực cạnh tranh.
Các lĩnh vực sau đây được coi là ưu tiên hàng đầu để triển khai ESG, không chỉ vì áp lực thị trường mà còn vì đây là cơ hội để tái cấu trúc, nâng cao uy tín và mở rộng thị phần:
- Sản xuất và Xuất khẩu: Đặc biệt nhạy cảm với các quy định về khí thải, khả năng truy xuất nguồn gốc, điều kiện lao động và trách nhiệm xã hội từ các đối tác toàn cầu.
- Xây dựng, Bất động sản, Cơ sở hạ tầng và Năng lượng: Thường xuyên phải đối mặt với các vấn đề về môi trường, tiêu thụ tài nguyên và yêu cầu minh bạch trong quản lý.
- Tài chính, Ngân hàng, Bảo hiểm và Đầu tư: Ngày càng sử dụng ESG làm tiêu chí để đánh giá rủi ro, lựa chọn đối tác và phân bổ vốn.
- Công nghệ, Khởi nghiệp kỹ thuật số, Thương mại điện tử: Cần ESG cho quản trị dữ liệu, đạo đức AI, bảo mật người dùng và trách nhiệm xã hội trong môi trường kỹ thuật số.
- Các tổ chức công, doanh nghiệp xã hội, tổ chức phi lợi nhuận: Áp dụng ESG để cải thiện tính minh bạch, hiệu quả hoạt động và hợp tác với các đối tác phát triển quốc tế.
Xem thêm : Nghĩa vụ công bố ESG theo từng lĩnh vực : Bức tranh toàn cầu và định hướng cho doanh nghiệp Việt Nam
Không chỉ những ngành công nghiệp áp lực cao mới cần ESG. Thực tế, bất kỳ doanh nghiệp nào hướng đến phát triển bền vững, minh bạch và chuyên nghiệp hóa hệ thống đều nên bắt đầu hành trình ESG ngay hôm nay.
Cấu trúc báo cáo ESG gồm 9 module chính
Báo cáo ESG toàn diện được thiết kế với 3 trụ cột – 9 module chính, đáp ứng cả yêu cầu pháp lý và tiêu chuẩn quốc tế (GRI, SASB, ISSB):
- Quản trị & Trách nhiệm (Governance)
- Chiến lược & Quản lý rủi ro (Strategy)
- Hiệu suất môi trường (Environmental Performance)
- Hiệu suất xã hội (Social Impact)
- Phát thải & năng lượng (Carbon & Energy Management)
- Chuỗi cung ứng & vận hành (Supply Chain & Operations)
- Tài chính bền vững (Green Finance)
- Đo lường & Báo cáo (Measurement & Disclosure)
- Đào tạo & Cải tiến liên tục (Capacity Building & Continuous Improvement)
Lộ trình 5–10 năm phát triển bền vững cùng TCI
TCI đồng hành cùng doanh nghiệp xây dựng và triển khai lộ trình ESG thực tế, theo 4 giai đoạn:
Lợi ích khi doanh nghiệp đầu tư vào ESG
- Tăng niềm tin nhà đầu tư, mở rộng cơ hội M&A và đối tác quốc tế
- Tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, tín dụng xanh, quỹ khí hậu
- Tối ưu chi phí vận hành, nâng cao hiệu suất và uy tín thương hiệu
- Đáp ứng quy định pháp lý, bảo vệ danh tiếng doanh nghiệp
- Gia tăng giá trị dài hạn, gắn kết nhân sự và khách hàng
Tích hợp EcoVadis- Xếp hạng bền vững quốc tế vào ESG cùng TCI
Với vai trò đối tác tư vấn chiến lược ESG & phát triển bền vững, TCI hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam:
- Đánh giá hiện trạng & chuẩn bị hồ sơ EcoVadis theo 4 chủ đề chính;
- Xây dựng hệ thống dữ liệu ESG và minh chứng theo tiêu chuẩn quốc tế (GRI, ISO 26000, SASB, UNGC…);
- Đào tạo đội ngũ nội bộ về quản trị bền vững và quy trình báo cáo;
- Mô phỏng và cải thiện điểm số trước khi nộp đánh giá chính thức lên EcoVadis;
- Kết nối với các cơ hội trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt tại các lĩnh vực: sản xuất, logistics, xây dựng, năng lượng và dịch vụ chuyên nghiệp.
Sẵn sàng chuyển đổi để phát triển bền vững?
- Hãy để TCI – Đối tác tư vấn chiến lược ESG chuyên sâu giúp doanh nghiệp bạn hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững.
- Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí và bộ “Hướng dẫn xây dựng lộ trình ESG 2025–2030”:
📞 Hotline: 0824 647 279
📧 Email: anh.nguyen@tcivietnam.com
🌐 Website: https://tcivietnam.com/
Zalo: https://zalo.me/3014216325814962649
Likedln:https://www.linkedin.com/in/isc-vi%E1%BB%87t-nam-36a2352a2/
Tài liệu tham khảo
- PwC Vietnam & Vietnam Institute of Directors (2022) – Vietnam ESG Readiness Report
- Vietnam News (2024) – Businesses adopt ESG as part of long-term strategy
- VietnamPlus (2024) – SMEs focus on ESG practices
- Vietnam News – ESG handbook released to help SMEs
- Transatlantic Law Firm (2024) – ESG in Vietnam: Legal Framework and Path to Compliance
- GAJRC (2023) – Green Finance and Firm Performance in Vietnamese Enterprises
- ARC Group – ESG Trends in Vietnam
- KMC Perspectives (2025) – Current Status of Sustainability Reports in Vietnam